Zagrabione skarby odzyskane
Przekazanie mszału Bibliotece Uniwersyteckiej – od lewej: dyrektor BUWr, minister spraw zagranicznych, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego (fot. Mariusz Kosiński, MSZ)
Brewiarz oraz mszał z XV w. wywieziono z Breslau podczas II wojny światowej. Dopiero niedawno odnaleziono je za granicą, gdzie miały trafić na aukcje. Po negocjacjach zostały oddane bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego.
Historia odzyskania tzw. mszału magdaleńskiego stanowi przykład jednej z udanych rewindykacji dóbr kultury zaginionych lub zagrabionych w wyniku II wojny światowej. Mszał (datowany na rok 1470) został w połowie XIX wieku przekazany do Biblioteki Miejskiej we Wrocławiu. Źródła historyczne podają, że w obawie przed bombardowaniem został ewakuowany poza Wrocław do pałacu Ramfeld (obecne Ramułtowice) we wrześniu 1943 roku. Tu ślad po nim na wiele lat się zaginął, podobnie jak ślad innych cennych zabytków związanych z Wrocławiem. Został rozpoznany dopiero przez polskich specjalistów po aukcji w jednym z nowojorskich domów aukcyjnych z 4 kwietnia 2009 r. Reklamowany był jako najcenniejszy i zarazem najdroższy zabytek oferowany wówczas do sprzedaży. Po interwencji Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Konsula Generalnego RP rękopis wycofano z aukcji, a po trwających trzy miesiące negocjacjach przekazano go stronie polskiej. 2 grudnia 2009 r. rękopis został uroczyście zwrócony przez Ministra Spraw Zagranicznych Rektorowi Uniwersytetu Wrocławskiego, bowiem nasza Biblioteka Uniwersytecka jest następczynią dawnej Biblioteki Miejskiej. Więcej o wydarzeniu można przeczytać na stronie Biblioteki. W podobny sposób udało się odzyskać dla Biblioteki Uniwersyteckiej brewiarz z XV w. oraz traktat moralno-teologiczny Jacobusa de Theramo – myśliciela, biskupa, legata papieskiego w Polsce, żyjącego na przełomie XIV i XV w.
Odzyskanie zabytkowego mszału wpisuje się w podobne losy rewindykowanych dzieł sztuki. Poświęcona im dyskusja organizowana przez Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta UWr (CSNE) podzielona zostanie na dwie części. W pierwszej – zaproszeni goście opowiedzą o restytucyjnych doświadczeniach instytucji, które będą reprezentować. W drugiej części paneliści zastanowią się m.in. nad zjawiskiem powojennej rewindykacji i restytucji dóbr kultury, nad losami zabytków i archiwów wywiezionych z końcem wojny z terenów należących dzisiaj do Polski (m.in. Dolnego Śląska), a także nad casusem kolekcji Corneliusa Gurlitta – zapowiada dr Łukasz Wolak z CSNE. Zaproszeni do dyskusji zostali: dr Janusz Gołaszewski – dyrektor Archiwum Państwowego we Wrocławiu, prof. dr hab. Wojciech Kowalski oraz dr Monika Kuhnke – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, dr hab. Piotr Oszczanowski – dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu; st. kust. dypl. mgr inż. Grażyna Piotrowicz – dyrektor Biblioteki UWr, Elżbieta Rogowska – naczelnik Wydziału ds. Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dyskusję będzie moderował prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz – dyrektor CSNE.
Do zaplanowania spotkania skłoniły nas doniesienia medialne dotyczące odnalezienia kolekcji Corneliusa Gurlitta w Monachium oraz dyskusja, która rozwinęła się po eskalacji doniesień prasowych w tej sprawie – odżyły bowiem wtedy reminiscencje powojennych restytucji, a także zagadnienia związane z ewakuacją mienia z terenów należących do Rzeszy. Głos i dyskusja zostały wzmocnione informacjami o kolejnych dobrach kultury zagrabionych podczas II wojny światowej, które w ostatnich miesiącach zostały odzyskane – dodaje dr Wolak.
Tym i innym związanym z Wrocławiem dziełom sztuki zaginionym lub zagrabionym, a także restytucyjnym doświadczeniom wybranych wrocławskich instytucji kultury poświęcona będzie dyskusja pt. „Przeszłość – Przyszłość”. Organizuje ją Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta UWr w środę 23 kwietnia o godzinie 15.30. Wstęp wolny.
Zaloguj się Logowanie