Wspierać sztukę to sztuka – o dofinansowaniach unijnych dla polskiej kultury
Wielość w jedności – potrzebny kompromis. W granicach Unii Europejskiej stykają się ze sobą różnorodne tradycje, religie, zwyczaje, które kształtują różnorakie pojęcie kultury i dziedzictwa kulturowego danego państwa, regionu, obszaru. Odmienne rozumienie tych kwestii wynika zarówno z różnic światopoglądowych, jak i uwarunkowań historycznych, przez co mówienie o jednolitym programie wspierającym kulturę i sztukę dla całej Wspólnoty jest niemożliwe.
Wielokulturowość Unii Europejskiej, wymaga realizowania rozsądnej, długofalowej i kompromisowej metody wsparcia kultury i sztuki poszczególnych jej członków. Z jednej strony, program taki musi mieć na uwadze dobro Wspólnoty: dążenie do silnej wspólnotowości, jedności, z drugiej zaś dbać o narody, dla których przywiązanie do ojczystej kultury jest podstawą funkcjonowania, jedną z dominujących wartości. Koniecznym jest zatem zachowanie równowagi pomiędzy globalizacją a uszanowaniem indywidualności kulturowej poszczególnych narodów. Jedynie taka postawa umożliwi proces integracji państw członkowskich i jednoczesną pielęgnację ich kulturowej autonomiczności.
Recepta na sukces – chęć współpracy
Najlepszą drogą do osiągnięcia takiego kompromisu jest współpraca – nieograniczona i nie mająca sztywnych reguł – między członkami Wspólnoty, której celem jest rozpowszechnienie kultury i historii narodów europejskich, włączenie tych dziedzin w programy edukacyjne, wymianę kulturalną o charakterze niehandlowym, ochronę dziedzictwa kulturowego rozumianego jako różne formy sztuki: twórczość artystyczną i literacką, a nawet sektor audiowizualny. Wzajemne poznawanie kultur przez narody świata jest niezmiernie istotne w dążeniu do budowania trwałych i owocnych kontaktów międzynarodowych. Tylko obopólne i dogłębne poznanie historii, tradycji, sztuki może pozwolić na stworzenie partnerskich relacji między narodami.
Specyfika i zasięg współpracy partnerskiej ma charakter autonomiczny – każde z państw członkowskich określa własny model realizacji. Także w sferze finansowej dozwolone są indywidualne rozwiązania. Niemniej, by stymulować, spopularyzować i wesprzeć działania na rzecz polityki kulturalnej, Wspólnota dała swoim członkom możliwość zyskania finansowania lub dofinansowania działań z zakresu kultury i sztuki, jej promocji i ochrony. W ramach projektu „Wspólne korzenie” planujemy stworzenie szlaku polsko-żydowskiego na terenie Kielc, a następnie całego województwa świętokrzyskiego. Będziemy starać się o dotacje z różnych źródeł, liczymy także na duże wsparcie dotacji unijnych. Co ważne, z pokładów finansowych przeznaczonych na działania kulturalne skorzystać mogą nie tylko państwa członkowskie, ale także (w przypadku wybranych projektów) kraje przedakcesyjne, a nawet państwa nie planujące wstąpienia do Unii.
Potrzeba, pomysł, pomoc – 3xP – trzy kroki do sukcesu
Program uzyskania dofinansowania można określić krótkim 3xP: Po pierwsze, musi zostać dostrzeżona potrzeba dotycząca działalności kulturowej danego regionu , przykładowo: stworzenie nowego obiektu (w Krakowie powstał dzięki tej możliwości nowy budynek Opery Krakowskiej, w Bydgoszczy – Opera Nova, w Lublinie – sfinalizowano budowę teatru), objęcie szczególną ochroną zabytku (renowacja biblioteki w benedyktyńskim klasztorze w Tyńcu), czyli tzw. „projekty twarde”, organizacja imprezy kulturalnej związanej z regionalną kulturą, jej historią i tradycją – tzw. „projekty miękkie”. Po drugie, konieczne jest stworzenie projektu, planu takich działań oraz złożenie wniosku przez pomysłodawcę – najczęściej jednostkę samorządu terytorialnego, która odpowiada za zaspakajanie zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej. Podmiot wnioskujący musi zawrzeć w składanym projekcie maksymalną ilość danych – przedmiot, czas trwania, ilość zaangażowanych w działania osób, plan organizacji – czyni to przedsięwzięcie wiarygodnym i zwiększa szanse na pozytywne rozpatrzenie prośby o dofinansowanie. Wnioskodawcami mogą być organizacje publiczne lub prywatne posiadające osobowość prawną, których działalność osadzona jest w sektorze kultury i posiadające siedzibę w jednym z państw Unii, a także państwa wchodzące w skład Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), a także organizacje z państw przystępujących oraz kandydujących. Po trzecie, po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku konieczne jest sprawowanie pieczy nad realizacją zamierzonych celów.
Kilka możliwości – rodzaje i warunki dofinansowań
Działania z zakresu kultury i sztuki mogą zostać sfinansowane z różnych źródeł. Najogólniej można podzielić je na: programy wspólnotowe oraz fundusze strukturalne. Rozróżnienie na te dwa podstawowe i odrębne filary przekłada się zarówno na sposób składania wniosków, ocenę złożonych aplikacji oraz wysokość przyznanych środków finansowych. Pierwszy z nich powstaje dzięki decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Programy zarządzane są przez odpowiednie Dyrekcje Generalne Komisji Europejskiej, ogłaszające kolejne nabory wniosków. Pula każdego z programów wspólnotowych zasilana jest ze składek poszczególnych państw uczestniczących w programach.
Zgłaszane projekty działań mogą mieć charakter jednoroczny – nie mogą trwać dłużej niż 12 miesięcy – najczęściej są to aktywności z zakresu sztuk scenicznych oraz muzyki, literatury i książek oraz tłumaczeń, sztuk plastycznych i wizualnych, lub wieloletni – trwające nie krócej niż 24 i nie dłużej niż 36 miesięcy (z wyłączeniem tłumaczeń). Celem podkreślenia wielokulturowości, integracji i współpracy, wymagany jest konieczny warunek: w inwestycjach kulturalnych powinna brać udział proporcjonalna do czasu trwania liczba uprawnionych państw, w projektach jednorocznych – trzy, zaś w wieloletnich – pięć.
Najtrudniejszym jednak warunkiem do spełnienia jest wymagana minimalna kwota wkładu własnego. Konieczne finanse własne wielu polskim instytucjom uniemożliwiły ubieganie się o środki z programu „Kultura 2000”, który wymagał przy organizacji przedsięwzięcia o wartości od 200 000 do 600 000 zł, pięćdziesięcioprocentowego wkładu, który w polskich realiach w wielu przypadkach był barierą niemożliwą do pokonania. Projekty wieloletnie rządzą się nieco innym prawem: dofinansowanie nie może przekroczyć 60% całego budżetu projektu. Warto pamiętać jednak o tym, iż o powiększenie wkładu własnego organizacje mogą starać się skutecznie, korzystając równocześnie ze środków publicznych i sponsorskich darowizn.
Procentująca inwestycja – szanse na rozwój
Dotacje unijne, mimo iż wymagają odpowiedniej organizacji i wkładu, dają nie tylko możliwość zrealizowania kulturalnych inwestycji czy organizacji imprez z zakresu kultury i sztuki, ale również stania się danym regionom reprezentantami, którzy przyciągnąć mogą inwersorów, w tym także zagranicznych. Działania kulturalne zatem, dzięki unijnym dotacjom, mogą stać się nie tylko doraźną aktywnością, mającą na celu pielęgnację tradycji, ale i aktywnością stymulującą rozwój gmin i regionów.
Zaloguj się Logowanie