Ryzyko oswojone
Obywatele Unii Europejskiej będą lepiej informowani o poważnych zagrożeniach stwarzanych przez zakłady przemysłowe. Znowelizowana dyrektywa wymaga m.in. przekazywania ludności precyzjnych informacji o ryzykach związanych np. z pobliską instalacją przemysłową oraz konsultacje społeczne dotyczące np. lokalizacji fabryk.
Nowe przepisy stanowią element przede wszystkim technicznej nowelizacji dyrektywy Seveso, która jest podstawowym narzędziem zarządzania ryzykiem przemysłowym.
Celem nowelizacji jest odzwierciedlenie niedawnych zmian w międzynarodowej i europejskiej klasyfikacji chemikaliów. Na mocy dyrektywy państwa członkowskie są zobowiązane do opracowania planów operacyjno-ratownicznych dla obszarów otaczających instalacje przemysłowe, na których terenie znajdują się bardzo duże ilości niebezpiecznych substancji.
- Seveso III będzie oznaczać lepszą ochronę obywateli i środowiska przez poważnymi awariami.Oznacza także, że obywatele będą lepiej poinformowani i bardziej zaangażowani w decyzje dotyczące planowania i zagospodarowania przestrzennego – powiedział komisarz ds. środowiska Janez Potočnik.
Oprócz nowelizacji technicznych, odpowiadających zmianom w unijnej klasyfikacji chemikaliów, wprowadza się korzystne dla obywateli zmiany, które obejmują:
- lepszy dostęp obywateli do informacji o ryzykach wynikających z działania pobliskich instalacji przemysłowych oraz o sposobach zachowania się w przypadku awarii, dzięki czemu wzrośnie też poziom zaufania do funkcjonowania tych przedsiębiorstw;
- bardziej efektywne przepisy dotyczące udziału zainteresowanej społeczności w projektach dotyczących planowania i zagospodarowania przestrzennego związanych z zakładami objętymi przepisami dyrektywy Seveso;
- dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla obywateli, którym nie zapewniono odpowiedniego dostępu do informacji ani udziału w procesie decyzyjnym;
- surowsze normy kontroli zakładów w celu zapewnienia skuteczniejszego wdrażania przepisów dotyczących bezpieczeństwa.
Od chwili obecnej informacja publiczna na temat ryzyk musi być udostępniana w formie elektronicznej. Wszystkie zakłady objęte przepisami będą musiały udostępnić informacje o sposobie ogłaszania alarmów oraz o zasadach postępowania ludności w przypadku poważnej awarii.
Gdy wydarzy się awaria, właściwe organy będą musiały poinformować o niej wszystkich potencjalnie dotkniętych jej skutkami, a także powiadomić o głównych środkach podjętych w celu opanowania sytuacji.
Zmiany prawa o planowaniu przestrzennym obejmą wprowadzenie obowiązku zachowania w planach nowych zakładów i infrastruktury odpowiednich odległości od istniejących obiektów. Zaostrzono wymagania proceduralne odnoszące się do publicznych konsultacji projektów, planów i programów.
W toku oceny możliwości wystąpienia poważnych awarii i podejmowania środków zapobiegawczych władze i instytucje będą musiały w większym stopniu uwzględniać potencjalnie zwiększone ryzyko wynikające z bliskości innych obiektów przemysłowych oraz potencjalne reperkusje dla pobliskich instalacji.
Państwa członkowskie będą musiały stosować te przepisy od 1 czerwca 2015 r. Ta sama data wyznacza też początek pełnego obowiązywania w Europie przepisów dotyczących nowej klasyfikacji chemikaliów.
Przepisy Seveso dotyczące kontroli zagrożeń poważnymi awariami powstały w 1982 r. Zobowiązują one państwa członkowskie do zapewnienia wprowadzenia strategii zapobiegania poważnym awariom we wszystkich podmiotach objętych dyrektywą.
Prowadzący zakłady, na których terenie znajdują się substancje niebezpieczne w ilościach przekraczających określony poziom, muszą regularnie informować podmioty potencjalnie narażone na skutki awarii, przedstawiając raporty o bezpieczeństwie, system zarządzania bezpieczeństwem oraz wewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy.
Prawo zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia przygotowania planów operacyjno-ratowniczych dla terenów otaczających zakład oraz zaplanowanie działań łagodzących skutki poważnych awarii. Cele te muszą zostać uwzględnione w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Uznaje się, że przepisy Seveso przyczyniły się w znacznym stopniu do ograniczenia prawdopodobieństwa wystąpienia oraz skutków poważnych awarii przemysłowych związanych z substancjami niebezpiecznymi, czego dowodzi dziesięcioprocentowy spadek zgłoszonych awarii w latach 2000–2008 mimo wzrostu liczby zakładów. To podejście znalazło naśladowców na całym świecie.
Dyrektywa znajduje zastosowanie w odniesieniu do ok. 10 000 stałych zakładów przemysłowych wykorzystujących lub przechowujących znaczne ilości niebezpiecznych substancji, głównie z sektora przemysłu chemicznego, petrochemicznego, magazynowania paliw oraz uszlachetniania metali.
W zakresie poziomu kontroli obowiązuje podejście systemowe: im większa ilość niebezpiecznych substancji znajduje się na terenie zakładu, tym bardziej rygorystyczne obowiązują zasady (w zakładach o dużym ryzyku znajdują się większe ilości niż w zakładach o zwiększonym ryzyku i dlatego te pierwsze podlegają ściślejszej kontroli).
W 2008 r. Rada i Parlament Europejski przyjęły rozporządzenie CLP w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin dostosowujące system UE do nowej międzynarodowej klasyfikacji substancji chemicznych NZ (globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów, GHS). To z kolei spowodowało potrzebę dostosowania dyrektywy Seveso, bowiem jej zakres opiera się na wcześniejszej klasyfikacji chemikaliów, która zostanie uchylona rozporządzeniem CLP z początkiem czerwca 2015 r.
Bieżąca nowelizacja była okazją do udoskonalenia innych aspektów dyrektywy, w tym zwłaszcza dotyczących kontroli zakładów oraz informacji publicznej, konsultacji społecznych i dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
Zaloguj się Logowanie