Pomoc w rozwoju czy w kryzysie?
13 proc. unijnego PKB wyniosła państwowa pomoc przekazana bankom od jesieni 2008 do końca 2010 roku. Dane te pochodzą jesiennej tabeli wyników dotyczącej pomocy państwa. Dzisiaj Komisja Europejska zaakceptowała dalsze wsparcie sektora, ale jednocześnie doprecyzowała niektóre przepisy.
Wartość wsparcia krajowego w sektorze finansowym, które faktycznie zostało przekazane bankom w okresie od października 2008 r. do 31 grudnia 2010 r., wynosi około 1 600 mld EUR (13 proc. PKB). Większa część wsparcia (74 proc.) miała formę gwarancji państwowych udzielanych na finansowanie hurtowe banków (więcej danych zamieszczonych poniżej). Dzisiaj Komisja przedłużyła program pomocy państwa w okresie kryzysu obowiązujący w odniesieniu do banków, jednak doprecyzowała jednocześnie przepisy dotyczące wynagrodzenia za dokapitalizowanie oraz zweryfikowała przepisy regulujące opłaty za gwarancje na finansowanie międzybankowe, dążąc w ten sposób do zapewnienia państwom odpowiedniego wynagrodzenia.
Wsparcie na rzecz gospodarki realnej udzielane na podstawie przejściowych przepisów mających zastosowanie w okresie kryzysu spadło w 2010 r. do poziomu 11,7 mld EUR, co stanowi niemal 50-procentową redukcję w porównaniu z 2009 r. Jest to odzwierciedleniem zarówno niskiej absorpcji jak i ograniczeń budżetowych w większości państw członkowskich UE. Komisja nie składa zatem wniosku o rozszerzenie ram tymczasowych, ponieważ standardowe przepisy w zakresie pomocy państwa, np. dotyczące promowania inwestycji w formie kapitału wysokiego ryzyka, zwiększenia efektywności energetycznej czy też udzielania pomocy małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) są na tym etapie wystarczające. Ciągle obowiązuje ubezpieczenie krótkoterminowych kredytów eksportowych, w celu złagodzenia niedoskonałości rynku, natomiast w 2010 r. zastąpiono jednorazowe dotacje w wysokości 500 000 EUR na przedsiębiorstwo, wprowadzając zwykłą zasadę de minimis.
Łączna pomoc niezwiązana z okresem kryzysu utrzymała się w 2010 r. na stałym poziomie 73,8 mld EUR lub 0,6 proc. PKB i w dalszym ciągu skupiała się na celach horyzontalnych w mniejszym stopniu zakłócających konkurencję, takich jak pomoc na badania i innowacje, ochrona środowiska i udostępnianie kapitału wysokiego ryzyka małym i średnim przedsiębiorstwom. Tabela wyników pokazuje również, że państwa członkowskie znacznie szybciej odzyskują pomoc przyznaną niezgodnie z przepisami; na koniec czerwca 2011 r. osiągnięto poziom 82 proc. (około 12 mld EUR), co jest zasługą działań Komisji oraz prawdopodobnie nacisków w kierunku korekty finansów publicznych.
- Zasadniczym warunkiem na rzecz zaprzestania działań państwa utrzymujących sektor finansowy przy życiu jest pokonanie kryzysu związanego z długiem państwowym. Nasza analiza dowodzi, że dzięki realizowanej przez nas kontroli pomocy państwa wsparcie spełniło swój cel, który polegał na ochronie stabilności gospodarczej i finansowej, nie naruszając dotąd w nieodwracalny sposób zasad konkurencji i jednolitego rynku – powiedział wiceprzewodniczący Komisji Joaquín Almunia, odpowiedzialny za politykę konkurencji. – Jestem zdecydowany, aby powrócić do standardowych przepisów jak tylko warunki rynkowe na to pozwolą, oraz aby zapewnić przeznaczenie pomocy otrzymywanej przez banki i przez gospodarkę realną na zwiększenie wzrostu gospodarczego i liczby miejsc pracy – dodał.
Wsparcie na rzecz banków
W okresie od 2008 r. do 31 grudnia 2010 r. na wsparcie instytucji finansowych przeznaczono kwotę 1 608 mld EUR.
Pomoc ta składała się ze środków wsparcia płynności w sektorze bankowym:
- kwoty 1 199 mld EUR (10 proc. PKB) w formie gwarancji państwowych do wykorzystania, udzielanych na finansowanie banków i inne (krótkoterminowe) środki wsparcia płynności;
- oraz środków na rzecz wsparcia wypłacalności banków w wysokości 409 mld EUR (3 proc. PKB) w formie środków dokapitalizowania oraz postępowania z aktywami o obniżonej jakości.
Niemal 60 proc. łącznej kwoty przyznanej pomocy przypadło na trzy państwa członkowskie. Są to: Irlandia (25 proc.), Zjednoczone Królestwo (18 proc.) oraz Niemcy (15 proc.).
Pomoc udzielona gospodarce realnej – ramy tymczasowe
W celu zminimalizowania wpływu zaostrzania warunków kredytowych państwa członkowskie udzieliły również pomocy gospodarce realnej, opierając się na ramach tymczasowych przyjętych przez Komisję na koniec 2008 r. Podstawowym środkiem stosowanego wsparcia była jednorazowa dotacja w kwocie maksymalnie 500 000 EUR na jedno przedsiębiorstwo; jednak w 2010 r. zakończono ten rodzaj wsparcia. Następnie rozpoczęto dotowanie odsetek od kredytów lub gwarancji, wprowadzono obniżone odsetki w przypadku inwestycji przyjaznych dla środowiska oraz pomoc w formie kapitału wysokiego ryzyka.
W okresie od grudnia 2008 r. do 1 października 2011 r. państwa członkowskie udostępniły na podstawie ram tymczasowych kwotę 82,9 mld EUR . Kwota łączna przyjęta w 2009 r. opiewała na 21 mld EUR, zaś w 2010 r. – jedynie na 11,7 mld EUR. Wskazuje to na fakt, że do pewnego stopnia dostępne było finansowanie rynku.
Tendencje długoterminowe w zakresie pomocy niezwiązanej z kryzysem
Pomoc niezwiązana z kryzysem utrzymywała się na stałym poziomie 73,7 mld EUR lub 0,6 proc. PKB. Pomoc na rzecz przemysłu i usług wyniosła 61 mld EUR lub 0,5 proc. PKB, z czego 85 proc. przeznaczono na cele horyzontalne leżące we wspólnym interesie. Komisja zaobserwowała zwłaszcza większe skupienie na pomocy na rzecz rozwoju regionalnego, badań i ochrony środowiska. Takie środki nie tylko w mniejszym stopniu zakłócają konkurencję, ale również przyczyniają się do osiągnięcia celów strategii „Europa 2020” związanych z szybkim i trwałym wzrostem gospodarczym, który sprzyja włączeniu społecznemu.
W dalszym ciągu owoce przynoszą reformy podjęte w ramach planu działań w zakresie pomocy państwa na lata 2005-2008. Niemal 90 proc. łącznej kwoty pomocy przyznaje się za pośrednictwem wyłączeń grupowych lub programów wyłączeń grupowych. Wspomniane środki ogólne pozwalają państwom członkowskim – po ich zatwierdzeniu przez Komisję – na przyznawanie pomocy indywidualnym przedsiębiorstwom bez dalszej kontroli ze strony Komisji. Daje to państwom członkowskim wysoki poziom elastyczności, zmniejszając obciążenia administracyjne, natomiast kryteria zgodności zapewniają równe reguły gry na rynku wewnętrznym. Indywidualnej ocenie poddaje się jedynie 11,5 proc. łącznej pomocy.
Ponadto, jak dowodzi tabela wyników, na koniec czerwca 2011 r. państwa, które przyznały pomoc, odzyskały od beneficjentów około 82 proc. (lub około 12 mld EUR) łącznej kwoty pomocy nielegalnej i niezgodnej z przepisami. Oznacza to zdecydowaną poprawę w porównaniu z końcem 2004 r., kiedy odzyskano jedynie 25 proc.
Zaloguj się Logowanie