Polski przyrząd do pomiaru promieniowania Słońca w kosmosie
 |
SphinX, czyli polski przyrząd do obserwowania miękkiego promieniowania rentgenowskiego, emitowanego z tzw. korony słonecznej, został wprowadzony na orbitę okołoziemską. Wystartował 30 stycznia z kosmodromu Plesieck, w północnej Rosji, na pokładzie rosyjskiego satelity naukowego KORONAS-PHOTON.
|
SphinX, czyli Solar PHotometer IN X-rays, został wykonany przez grupę polskich naukowców we wrocławskim Zakładzie Fizyki Słońca przy Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. Zespołem naukowców kierował prof. Janusz Sylwester.
Jak informuje dr Zbigniew Kordylewski z Zakładu Fizyki Słońca, otrzymywane za jego pomocą dane pomiarowe będą stanowiły podstawę do określenia zawartości poszczególnych pierwiastków na Słońcu. Posłużą także wyznaczeniu zmian jasności Słońca w okresie jego małej aktywności, kształtującej się obecnie na bezprecedensowo niskim poziomie.
W pracach nad przyrządem uczestniczyli również specjaliści z ośrodków naukowych takich jak: Obserwatorium Astronomiczne w Ondrejowie (Czechy), Uniwersytetu w Palermo (Włochy), Mullard Space Science Laboratory (Wielka Brytania) i NASA Goddard Space Flight Center (Greenbelt, Maryland, USA). Specjaliści zagraniczni przygotowali niektóre elementy SphinX-a, jego oprogramowanie naziemne oraz prowadzili teoretyczne obliczenia z zakresu fizyki atomowej, stanowiące podstawę interpretacji danych – podaje dr Kordylewski.
SphinX – zamontowany wewnątrz aparatury TESIS – to aparat do pomiaru promieniowania, czyli tzw. rentgenowski spektrofotometr. Widma z zakresu energii 0.5 – 15 keV rejestruje w 256 kanałach z częstotliwością 100 pomiarów na sekundę. Ze względów bezpieczeństwa, przyrząd zostanie uruchomiony około 2 tygodnie po starcie.
Jak informuje dr Kordylewski, SphinX będzie obserwował zmienność miękkiej części widma rentgenowskiego Słońca, nawet w okresie jego bardzo niskiej aktywności.
Zdaniem dr Kordylewskiego, interpretacja widm promieniowania słonecznego umożliwi naukowcom określanie obfitości pierwiastków takich jak: neon, magnez, krzem i siarka w atmosferze Słońca, zwanej koroną. Wyznaczanie ilości argonu, wapnia, żelaza i niklu będzie możliwe podczas występowania na gwieździe silnie energetycznych zjawisk, tzw. rozbłysków, których coraz częstsze pojawianie się jest oczekiwane w ciągu następnych kilku lat. Pomiary polskiego spektrofotometru pozwolą wyjaśnić przyczyny występowania zmian w ilości tych pierwiastków w koronie słonecznej. (EKR, PAP – Nauka w Polsce, bsz)
Zaloguj się Logowanie