Odpady czyli zasoby
72 mld euro oszczędności rocznie, zwiększenie rocznych obrotów unijnego sektora gospodarki odpadami i recyklingu o 42 mld euro oraz 400 tys. miejsc pracy do 2020 r. – takie efekty przyniosłoby pełne wdrożenie ustawodawstwa unijnego o odpadach – wynika z badań opublikowanych przez Komisję Europejską.
Wzmocnienie inspekcji krajowych i więcej informacji o gospodarowaniu odpadami mogłoby ukrócić nielegalne działania związane z odpadami w państwach członkowskich.
– Musimy spojrzeć na odpady jak na zasoby – a marnowanie zasobów to coś gorszego, niż krótkowzroczność. Sprawozdanie pokazuje, że gospodarowanie odpadami i recykling mogą mieć znaczny wpływ na wzrost gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy. Gdyby istniejące przepisy właściwie wdrożono, moglibyśmy uniknąć kosztowych operacji oczyszczania, zanieczyszczeń i problemów zdrowotnych. Nie zapominajmy też, że materiały z recyklingu są tańsze od nowych – a ponadto ograniczają emisję gazów cieplarnianych i zmniejszają nasze uzależnienie od importu – stwierdził komisarz ds. środowiska Janez Potočnik.
Skuteczniejsze wdrażanie przyniesie znaczne korzyści
Badania obejmują dogłębną analizę efektów skuteczniejszego wdrażania i egzekwowania prawa i pokazują, że można w ten sposób osiągnąć znaczne korzyści. Przeanalizowano szereg przykładów z Cypru, Holandii, Irlandii, Niemiec i Włoch, aby zademonstrować gospodarcze, finansowe i społeczne korzyści, jakie mogą odnieść państwa członkowskie.
Sektor gospodarowania odpadami i recyklingu w UE jest bardzo dynamiczny, jednak wciąż stwarza szanse dla gospodarki i ma znaczny potencjał rozwoju. W 2008 r. obroty sektora wyniosły 145 mld euro, co stanowi około 1 proc. PKB Unii Europejskiej i daje 2 miliony miejsc pracy. Dzięki zapewnieniu zgodności z polityką UE zatrudnienie w sektorze mogłoby wzrosnąć do 2,4 mln osób, a roczne obroty wyniosłyby 187 mld euro.
Podstawowym problemem jest to, że zbyt wiele cen nie odzwierciedla faktycznych kosztów unieszkodliwiania towarów – a gdyby tak było, zapobiegałoby to powstawaniu odpadów. Co więcej, w wielu państwach członkowskich wciąż brakuje odpowiedniej infrastruktury do selektywnej zbiórki, recyklingu i ponownego wykorzystania odpadów. Kolejną przeszkodą jest brak systematycznych kontroli i mechanizmów egzekucyjnych oraz brak wiarygodnych danych o gospodarowaniu odpadami.
Cztery kluczowe wnioski
- Z badań wynika, że musimy więcej wiedzieć o odpadach. Konieczne są dane lepszej jakości oraz systematyczny monitoring praktycznego działania prawa. Obserwuje się jednak postępy po tym względem – niedawno Eurostat utworzył centrum danych o odpadach (Data Centre on Waste).
- Skuteczniejsze stosowanie zasady „zanieczyszczający płaci” oraz szersze wykorzystanie instrumentów ekonomicznych, takich jak zwiększenie kosztów unieszkodliwiania, może pozytywnie wpłynąć na zapewnienie zgodności z przepisami oraz dostarczyć środków finansowych niezbędnych do gospodarowania odpadami.
- Państwa członkowskie powinny wzmocnić kontrole i monitoring. Może to oznaczać wprowadzenie kontroli na szczeblu europejskim oraz, być może, wspólnych standardów kontroli.
- Opłacalnym rozwiązaniem w zakresie wzmocnienia kontroli na szczeblu europejskim mogłoby być wykorzystanie ekspertyzy i zdolności Europejskiej Agencji Środowiska. Koszty administracyjne byłyby w takiej sytuacji niższe, niż gdyby stworzono nową agencję zajmującą się odpadami.
Komisja omówi i przeanalizuje wyniki badań. Będą one stanowić podstawę opracowania zrównoważonego zestawu instrumentów prawnych i ekonomicznych, zgodnie z sugestiami zawartymi w planie działań na rzecz Europy efektywnie korzystającej z zasobów oraz w strategii tematycznej w sprawie zapobiegania powstawaniu odpadów. Strategie te popierają takie inicjatywy gospodarcze i prawne, jak opodatkowanie lub zakaz składowania odpadów, rozszerzenie „odpowiedzialności producenta” oraz wprowadzenie systemów opłat proporcjonalnych do ilości wyrzucanych odpadów.
Gospodarka UE zużywa 16 ton surowców na osobę na rok, z czego 6 ton stanowią odpady, z których połowa trafia na składowiska. W wielu państwach członkowskich składowanie jest dominującą metodą gospodarowania odpadami. Sytuacja utrzymuje się pomimo istnienia ustawodawstwa unijnego o odpadach, jednak jest na dłuższą metą nietrwała.
W planie działania na rzecz zasobooszczędnej Europy Komisja przedstawiła główne etapy, które mają zapewnić, że do 2020 r. wszystkie odpady będą traktowane jako zasoby. Plan obejmuje przegląd istniejących celów w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów, ich ponownego wykorzystania, recyklingu, odzyskania i kierowania odpadów ze składowisk do dalszej obróbki, oraz rozwój rynku surowców wtórnych i pochodzących z recyklingu.
Zaloguj się Logowanie