Krótkie wyprawy w okolice Ząbkowic Śląskich
© freeimages.com
Gdy brakuje nam czasu na długi wakacyjny wyjazd, możemy zdecydować się na jednodniową lub nawet kilkugodzinną wycieczkę. Ziemia Ząbkowicka obfituje w obiekty, które można zwiedzać oddzielnie lub potraktować jako punkty na dłuższej trasie.
Ząbkowice Śląskie – miasto Frankensteina
Historia Ząbkowic Śląskich związana jest z przebiegiem ważnych szlaków komunikacyjnych. Powstały one w XIII w. na przecięciu dróg łączących Wrocław z Pragą oraz Nysę ze Świdnicą. Do dziś zachowały się założenia urbanistyczne centrum. W mieście przetrwało kilka zabytków, m.in. ruiny renesansowego zamku Jerzego z Podiebradów, fragmenty murów miejskich czy średniowieczny kościół pw. św. Anny (z gotycką rzeźbą patronki). Znakiem rozpoznawczym Ząbkowic Śląskich jest tzw. Krzywa Wieża, której odchylenie od pionu wynosi 2,14 m przy wysokości 34 m. Uważa się ją za pozostałość przedlokacyjnego zamku lub dawną bramę miejską albo średniowieczną dzwonnicę. Co roku w drugi weekend lipca podczas „Dni i Nocy Krzywej Wieży” odbywają się tu m.in. targi produktów regionalnych oraz koncerty.
Ząbkowice słyną również jako miasto Frankensteina, bohatera znanej powieści Mary Shelley. Ma to związek z przedwojenną nazwą miasta: Frankenstein, która prawdopodobnie pochodziła od nazw dwóch innych pobliskich miejscowości, Frankenberg (dziś Przyłęk) i Löwenstein (obecnie Kozieniec), od których Ząbkowice przejęły funkcję węzła dróg handlowych. Jeden z mieszkańców miasta wytropił prawdopodobne związki między dawną nazwą a tytułem znanej powieści, co zainicjowało w 1996 r. “Weekendy z Frankensteinem”. Można wtedy posłuchać organizowanych w ruinach ząbkowickiego zamku koncertów rockowych, zwiedzić Krzywą Wieżę, wziąć udział w seansach letniego kina czy w Biegu z Frankensteinem oraz ukręcić lody według własnego pomysłu w lodziarni Frankenstein Eiscafe.
Przełom Nysy Kłodzkiej w Bardzie
Warto odwiedzić leżące przy trasie z Ząbkowic Śląskich do Kłodzka miasteczko Bardo, skąd rozciąga się malowniczy widok na przełom Nysy Kłodzkiej. Rzeka szerokimi meandrami o urwistych brzegach przebija się przez tutejsze Góry Bardzkie. Jest to część 52-kilometrowego Szlaku Wodnego Nysy Kłodzkiej.
W centrum miasta znajduje się pocysterska późnobarokowa bazylika pw. Nawiedzenia NMP, a w niej najstarsza romańska rzeźba drewniana na Dolnym Śląsku, pochodząca z XII w. łaskami słynąca figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W tutejszym klasztorze można zwiedzić Muzeum Sztuki Sakralnej oraz atrakcyjną szczególnie dla dzieci całoroczną ruchomą szopkę panoramiczną. Co roku we wrześniu bardzka bazylika gości wykonawców i publiczność jednego z koncertów międzynarodowego festiwalu „Wratislavia Cantans”.
W okolicy przebiegają piesze szlaki turystyczne, m.in. fragment łączącego Atlantyk z Morzem Czarnym europejskiego długodystansowego szlaku pieszego E3 o długości 7500 km. Piękne widoki na Góry Bardzkie, Góry Sowie i Masyw Grochowej można podziwiać w oddalonej o kilka kilometrów miejscowości Brzeźnica. W jej pobliżu znajdują się również obszary ochrony cisa pospolitego: stanowiący największe skupisko tego gatunku na Dolnym Śląsku rezerwat „Cisy” oraz rezerwat „Cisowa Góra”, w którym można podziwiać ponad stuletnie okazy tych drzew. W pobliskiej wsi Dębowina zachowały się fragmenty dawnych traktów handlowych (Droga Graniczna) i wojskowych (Kannonenweg).
Kopalnia złota w Złotym Stoku
Ważnymi bogactwami naturalnmi Ziemi Ząbkowickiej były kruszce szlachetne i minerały. Najciekawszym w regionie obiektem związanym z górnictwem złota i arsenu jest Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota w Złotym Stoku. Historia prac wydobywczych w tych okolicach sięga neolitu (ok. 2000 lat p.n.e.). Od tamtego czasu powstało ponad 300 km sztolni, szybów i chodników.
Czasy największej świetności miasta (na przełomie XV i XVI wieku) wiązały się jednak z nadmierną eksploatacją kopalni, powodującą katastrofy górnicze. Podupadłe górnictwo reaktywowano w XIX wieku. Kopalnia przetrwała drugą wojnę światową i została zamknięta dopiero w latach 60. W latach 90. XX wieku część korytarzy udostępniono turystom, tworząc Podziemną Trasę Turystyczną. Obecnie obejmuje ona zarówno trasy piesze, jak i spływ łodzią po częściowo zalanych chodnikach.
Zwiedzający zapoznają się z ekspozycją narzędzi górniczych i map kopalni, zaś w dawnych chodnikach magazynowych urządzono laboratorium alchemika Schärfenberga, odkrywcy arszeniku (uzyskiwanego z wydobywanej w Złotym Stoku rudy arsenu). W jednej ze sztolni można podziwiać jedyny w Polsce podziemny wodospad. Kopalnię opuszcza się odbywając 300-metrową podróż Podziemnym Pomarańczowym Tramwajem.
W lipcu na terenie Średniowiecznego Parku Techniki obok Kopalni Złota odbywa się Jarmark Średniowieczny gromadzący lokalnych artystów i producentów żywności.
Na Szlaku Cysterskim w Henrykowie
Miłośnicy historii języka polskiego powinni odwiedzić położony na północny-wschód od Ząbkowic Śląskich Henryków. Słynie on z jednego z najcenniejszych obiektów sakralnych regionu – klasztoru cystersów. Jedną z najcenniejszych architektonicznie części opactwa jest gotycko-barokowa bazylika pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela, przy której znajduje się mauzoleum Piastów Śląskich.
Zespół klasztorny (obecnie barokowy) to miejsce powstania tzw. Księgi Henrykowskiej, w której przechowało się m.in. najstarsze znane nam zdanie w języku polskim: Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj. W czerwcu w ramach dorocznej „Nocy Muzeów” liceum w Henrykowie organizuje święto „Klasztor Księgi Henrykowskiej”, podczas którego można m.in. zwiedzać pocysterskie obiekty.
Klasztor jest jednym z obiektów Szlaku Cysterskiego. Na terenie powiatu ząbkowickiego na szlaku znajdują się jeszcze dwa historyczne zespoły klasztorne: w Bardzie i Kamieńcu Ząbkowickim.
Kamieniec Ząbkowicki
Odwiedzając powiat ząbkowicki nie można ominąć również Kamieńca Ząbkowickiego i jego najpiękniejszego obiektu, którym jest Pałac Marianny Orańskiej, nazywany perłą neogotyku. Liczący 20 000 m2 powierzchni czteropiętrowy obiekt powstał w XIX wieku, a królewna Marianna była współautorką jego projektu. Architektonicznie budowla nawiązuje do zamków krzyżackich, angielskich katedr i architektury arabskiej, a jej charakterystycznego wyglądu dopełniają cztery 33-metrowe wieże. Zdewastowany po drugiej wojnie światowej obiekt w 2012 r. stał się własnością gminy, a rok później zaczął ponownie przyjmować turystów.
Twierdza w Srebrnej Górze
Niespełna godzina drogi dzieli Kamieniec od Srebrnej Góry. Nad położonym w Srebrnej Dolinie miasteczkiem wznosi się zespół sześciu fortów i kilku bastionów – jedna z największych fortyfikacji europejskich. Obiekt liczył 151 pomieszczeń położonych na 3 kondygnacjach i mógł pomieścić ponad 3700 żołnierzy. Własne magazyny, 9 studni, szpital, piekarnia i prochownia sprawiały, że twierdza była całkowicie niezależna od dostaw zewnętrznych. Kompleks powstał w XVIII wieku na zlecenie króla Prus Fryderyka Wielkiego. Wojska napoleońskie, które jako jedyne oblegały twierdzę, ustąpiły po podpisaniu przez Prusy pokoju z Francją, dzięki czemu twierdza utrzymała opinię niezdobytej. W XIX wieku fortyfikacja przestała służyć celom militarnym: początkowo mieściły się w niej obiekty turystyczne, a podczas drugiej wojny światowej oflag dla polskich oficerów. W 2002 r. twierdza została włączona do pierwszego w Polsce Fortecznego Parku Kulturowego, od 2004 r. zaś posiada status pomnika historii. Obecnie dla turystów udostępniony jest fort „Donjon” oraz fort „Ostróg”.
Twierdza Srebrna Góra gości wiele corocznych wydarzeń. W czerwcu odbywa się tu rekonstrukcja historyczna oblężenia twierdzy (Święto Twierdzy Srebrna Góra), w sierpniu Festiwal Podróżników, a we wrześniu święto wina „Winobranie” i festiwal muzyczny „Ogniobranie”. Od 1994 r. jest też miejscem spotkań miłośników fantastyki (Fantazjada, terenowa gra fabularna fantasy).
*
Ziemia Ząbkowicka, dziś słabo uprzemysłowiona, oferuje gościom czyste powietrze i piękno niezdegradowanych krajobrazów. Jej główne atrakcje spodobają się turystom w każdym wieku: wiele z nich można odwiedzić nawet z kilkuletnimi dziećmi.
Zaloguj się Logowanie