COPAL – latające laboratorium dla naukowców z całej Europy
Polscy badacze razem z naukowcami z innych państw Europy pracują nad projektem COPAL, którego celem jest zakup dużego samolotu i wyposażenie go w najnowocześniejsze urządzenia pomiarowe do prowadzenia badań w dziedzinie nauk o Ziemi i środowisku.
COPAL (COmmunity heavy-PAyload Long endurance Instrumented Aircraft for Tropospheric Research in Environmental and Geo-Sciences) ma być europejskim samolotem pomiarowym o dużym zasięgu lotu (minimum 10 godzin) i dużym udźwigu (co najmniej 6 ton). Będzie to jedyny samolot europejski mogący wykonywać badania w dowolnym miejscu na świecie, w obszarze od powierzchni Ziemi do środkowej troposfery.
Troposfera, a więc najniższa warstwa atmosfery, rozciąga się do wysokości ok. 10 km nad powierzchnią ziemi. „Tam zachodzi większość zjawisk związanych z pogodą i klimatem” – wyjaśnia prof. Hanna Pawłowska z Instytutu Geofizyki na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, koordynator projektu COPAL w Polsce.
Samolot troposferyczny byłby pomocny np. w projektach dotyczących nauk o Ziemi czy w badaniach środowiska. Za jego pomocą można byłoby badać zjawiska pogodowe i klimatyczne w dowolnym miejscu na Ziemi. Ekologom pozwoliłby np. na śledzenie z wysokości składu chemicznego powietrza, zanieczyszczeń, stanu roślinności na danych terenach czy też badań oceanu – jego temperatury, nachylania powierzchni, czy występowania planktonu. Samolot byłby też przydatny geografom i archeologom – badania z powietrza dostarczyłyby m.in. danych o albedo, a więc odbijaniu promieni słonecznych lub nieznanych dotąd informacji o podłożu.
Udziałem w projekcie COPAL zainteresowanych jest już 26 polskich jednostek naukowych.
Prof. Pawłowska wyjaśnia, że z uwagi na rozmiar samolotu COPAL i jego dużą ładowność, w ramach jednej wyprawy badawczej można byłoby realizować projekty multidyscyplinarne, a naukowcy mieliby szansę pracować w międzynarodowych zespołach badawczych.
Jak tłumaczy profesor, samolot kupiony w ramach projektu COPAL nie należałby do jednego państwa, ale mógłby być używany w projektach badawczych tych krajów, które w projekcie uczestniczą. Dzięki temu polskim naukowcom przysługiwałby określony czas na prowadzenie prac badawczych przy użyciu maszyny. Obok Polski w projekt COPAL zaangażowani są partnerzy z 8 krajów: Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Hiszpanii, Portugalii, Włoch, Grecji i Finlandii. Partnerami stowarzyszonymi są zespoły z Austrii i Rumunii.
COPAL trafił w marcu na przygotowaną przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Polską Mapę Drogową Infrastruktury Badawczej, w której wymienione są najważniejsze projekty, mogące skupić potencjał naukowy Polski i Europy.
„Polska nie ma żadnego samolotu badawczego. Jest właściwie jedynym dużym krajem europejskim, który nie ma takiego wyposażenia” – zaznacza Hanna Pawłowska. Dotychczas polskie zespoły badawcze musiały dołączać się do badań prowadzonych przez zagraniczne zespoły badawcze. „Nasi naukowcy mogli współuczestniczyć w takich badaniach, ale nie dowodzić nimi” – przyznaje.
Dodaje, że ze względu na brak sprzętu umożliwiającego badania z troposfery, Polska jest czarną dziurą na mapie Europy. Nasz kraj pozostaje w tyle za innymi państwami jeśli chodzi np. o badania fizyki atmosfery. „A nikt za nas tych badań nie zrobi. My musimy o takie badania zadbać i spowodować, żeby dane z Polski dołączyły do europejskich i światowych baz danych” – przekonuje badaczka.
Naukowcy z projektu COPAL ustalili, że odpowiedni byłby samolot transportowy Lockheed C130 Herkules. Koszt zakupu, oprzyrządowania i modyfikacji takiego samolotu wynosić miałby ok. 80 mln euro. Jak stwierdziła koordynator projektu COPAL w Polsce, wystarczyłoby, gdyby Polska pokryła 10 proc. tych kosztów, aby zapewnić polskim naukowcom satysfakcjonujący dostęp do nowej infrastruktury. Byłoby to dużo bardziej opłacalne niż kupno małego samolotu pomiarowego tylko na użytek polskich naukowców.
Będąc współwłaścicielem COPAL, Polska stanie się automatycznie partnerem europejskiej sieci infrastruktury EUFAR (European Facility for Atmospheric Airborne Research, www.eufar.net), która zapewnia priorytetowy dostęp do samolotów badawczych ze swojej floty liczącej ponad 20 maszyn.
Zaloguj się Logowanie