W służbie własności intelektualnej
W każdym cywilizowanym kraju, niezależnie od rodzaju funkcjonującego w nim systemu prawnego istnieją pewne instytucje chroniące prawo własności, którego przedmiotem są przede wszystkim jakieś dobra materialne np. mieszkanie, samochód, słowem pewna rzecz ruchoma bądź nieruchoma istniejąca w czasie i przestrzeni. To akurat jest całkiem naturalne i nie budzi żadnych większych emocji.
Co jednak, gdy przychodzi nam chronić nie jakiś materialny przedmiot, lecz coś zupełnie niematerialnego, coś co na pierwszy rzut oka wydaje się trudne do ochrony przez prawo, ale z drugiej strony intuicyjnie czujemy, że wymaga to szczególnej uwagi ze strony polskiego ustawodawcy. Mowa tu o własności intelektualnej.
Własność intelektualna to określenie obejmujące dobra niematerialne (prawa autorskie) jak też własności przemysłowe (patenty oraz znaki towarowe). W niektórych państwach w zakres pojęcia własności intelektualnej wchodzi również tajemnica handlowa. Charakterystyczne dla polskiego porządku prawnego jest to, że w przypadku ochrony tej własności mamy do czynienia z pewnym składaniem regulacji, bowiem wykorzystuje się tutaj konstrukcje typowe dla prawa cywilnego, ale również elementy prawa gospodarczego, a dokładniej prawa konkurencji. Podstawowymi w tym zakresie aktami prawnymi są takie ustawy jak ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ustawa – Prawo własności przemysłowej, ustawa o ochronie baz danych czy zwalczania nieuczciwej konkurencji.
Przez prawa autorskie, będące jednym z elementów składowych własności intelektualnej, rozumie się z jednej strony ogół praw przysługujących autorowi utworu, z drugiej zaś prawa upoważniające autora do decydowania o losie swojego dzieła (chodzi tu głównie o zasady czerpania z niego korzyści majątkowych). Wspomniana wyżej ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wyróżnia autorskie prawa osobiste (jest to rodzaj szczególnej więzi łączącej autora z utworem, która wyraża się m.in. poprzez samo autorstwo utworu czy możliwość oznaczenia dzieła swoim imieniem i nazwiskiem) oraz autorskie prawa majątkowe (tutaj chodzi już o aspekt ekonomiczny, a dokładniej o prawo czerpania korzyści majątkowej z udostępniania danego dzieła). Przedmiotem tych praw są utwory m.in. wyrażone słowem, symbolami, plastyczne, fotograficzne, lutnicze, muzyczne, słowno – muzyczne, sceniczne, audiowizualne. Warto wspomnieć, że o ile prawa autorskie majątkowe mają wymiar czasowy, gdyż trwają przez cały okres życia autora i 70 lat po jego śmierci (co do zasady) o tyle prawa autorskie osobiste nie są określone czasowo, nigdy nie wygasają, są niezbywalne, nie można się ich zrzec.
Drugim elementem własności intelektualnej, istotniejszym z perspektywy większości przedsiębiorców, jest własność przemysłowa, w zakres której wchodzą patenty oraz znaki towarowe. Tutaj, aby móc pełniej chronić swoje prawa należy skorzystać z pewnych specjalnie stworzonych do tego instrumentów, którymi są przede wszystkim patenty udzielane w zakresie wynalazków oraz rejestracja znaków towarowych (w tych sprawach właściwy jest Urząd Patentowy, który udziela ochrony prawnej na przedmioty własności przemysłowej, czyli wynalazki czy znaki towarowe).{mospagebreak}Patenty są udzielane na wynalazki, które są nowe, tzn. przed ujrzeniem przez nich światła dziennego nie istniało na świecie nic podobnego, nic co mogłoby posiadać podobne funkcje czy budowę. Mówiąc inaczej, nowy wynalazek nie może być częścią już zastanej, funkcjonującej technologii. Ochrona wynalazku rozpoczyna się w momencie złożenia wniosku do Urzędu Patentowego; może ona być przyznana maksymalnie na 20 lat. Warto nadmienić, że istnieje europejski odpowiednik polskiego patentu, patent europejski. Jest on udzielany przez Europejski Urząd Patentowy z siedzibą w Monachium.
Znak towarowy zaś służy do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego. Może nim być słowo, slogan, dźwięk, melodia, rysunek, postacie przestrzenne. Jest on chroniony od chwili złożenia wniosku o rejestrację, przy czym pełna ochrona jest zagwarantowana pozytywną decyzją o dokonaniu rejestracji. Oprócz wskazanych wyżej dwóch instrumentów istnieje jeszcze kilka innych, ale są one w Polsce znacznie mniej popularne niż te omówione, ale warto wspomnieć, że chodzi tu o rejestrację wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych.
Współcześnie bardzo ważnym wydaje się popularyzacja wiedzy o ochronie własności intelektualnej wśród przedsiębiorców, którzy niekiedy nie zdają sobie sprawy z możliwości (a raczej konieczności) chronienia własnych wytworów intelektualnych. W dobie bardzo szybkich zmian oraz nieuczciwości konkurencyjnej innych firm łatwo jest stracić kontrolę nad wytworami własnej pracy. Dlatego też istotne jest uświadomienie przedsiębiorcom, że ochrona własności intelektualnej to zaiste przejaw dojrzałości oraz element składowy wartości rynkowej przedsiębiorstwa i jego konkurencyjności. Posiadanie takich praw (patentów, zarejestrowanych znaków towarowych) stanowi również znaczący argument w negocjacjach handlowych czy różnego rodzaju kontaktach biznesowych. Trzeba pamiętać raz jeszcze, że wynalazki, nowoczesne technologie, nowatorska myśl designerska pozostawione same sobie, bez ochrony mogą zostać bezpowrotnie utracone na rzecz drapieżnych konkurentów. Warto ochronić swój pomysł przed niebezpieczeństwem skomercjalizowania go przez innych.
Zaloguj się Logowanie