Rozstania na równych prawach
Co stanie się z naszym domem po rozwodzie, jeśli nasz współmałżonek jest innej narodowości? Jak korzystać ze wspólnego rachunku bankowego w przypadku śmierci partnera? W Europie mieszka około 16 mln międzynarodowych par, z czego przynajmniej 650 tys. w momencie rozpadu związku napotyka na problemy. Dlatego KE proponuje wprowadzenie jasnych zasad dotyczących praw majątkowych międzynarodowych małżeństw.
Różnice w przepisach 27 państw członkowskich UE zachęcają do wybierania sądu ze względu na możliwość korzystniejszego rozstrzygnięcia sprawy i sprzyjają zjawisku prześcigania się małżonków lub partnerów przy wnoszeniu sprawy do sądu. Zdarza się to wówczas, gdy jeden z małżonków lub partnerów – zazwyczaj ten zamożniejszy – stara się jak najszybciej wnieść sprawę do tego sądu, który jego zdaniem rozstrzygnie spór w najbardziej korzystny dla niego sposób.
W związku z tym Komisja Europejska proponuje wprowadzenie ogólnounijnych zasad zapewniających jasność prawną w odniesieniu do praw majątkowych międzynarodowych małżeństw oraz zarejestrowanych związków partnerskich. Dwa rozporządzenia, w sprawie których KE przedstawiła wnioski, mają pomóc w określeniu właściwości sądu oraz prawa mającego zastosowanie do praw majątkowych międzynarodowych małżeństw i związków partnerskich.
W rozporządzeniach przewidziano również zasady dotyczące uznawania i egzekucji wyroków w odniesieniu do wspólnego majątku par we wszystkich państwach członkowskich UE w drodze jednolitej procedury.
Oba wnioski to pierwsze efekty sprawozdania na temat obywatelstwa opublikowanego przez KE w październiku 2010 r.(zob. IP/10/1390i MEMO/10/525), w którym omówiono 25 głównych przeszkód praktycznych, jakie Europejczycy napotykają w życiu codziennym. Przedstawione wnioski są logicznym następstwem sprawnie osiągniętego porozumienia w sprawie prawodawstwa UE określającego właściwe prawo krajowe w odniesieniu do transgranicznych spraw rozwodowych (zob. IP/10/347i MEMO/10/695).
- Śmierć współmałżonka lub rozwód jest dla każdego wstrząsającym przeżyciem. Obywateli nie należy dodatkowo obciążać skomplikowanymi postępowaniami administracyjnymi lub prawnymi, które są ponadto czasochłonne i kosztowne – mówi wiceprzewodnicząca KE Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. – Ponieważ coraz więcej obywateli zakochuje się, a następnie wchodzi w związki małżeńskie lub też tworzy związki partnerskie za granicą, potrzebujemy klarownych zasad określających podział ich wspólnego majątku w przypadku śmierci lub rozwodu. Nowe zasady pozwolą zaoszczędzić rocznie około 400 mln euro dodatkowych kosztów.
Obywatele oczekują jasnych zasad w zakresie właściwości sądu dla spraw rozwodowych oraz praw majątkowych. Za pomocą przedstawionych dziś wniosków Komisja chce wprowadzić jasność prawną w życie codzienne międzynarodowych par. W ubiegłym roku wprowadzono nowe zasady unijne umożliwiające międzynarodowym parom podjęcie decyzji odnośnie prawa właściwego dla ich rozwodu. Kolejnym krokiem jest ustanowienie zasad dotyczących praw majątkowych.
KE przedstawiła wnioski w sprawie dwóch odrębnych rozporządzeń: pierwsze z nich wprowadza przepisy dotyczące związków małżeńskich, („małżeńskiego ustroju majątkowego”), drugie – przepisy dotyczące zarejestrowanych związków partnerskich („stosunków majątkowych w związku partnerskim”).
Związki małżeńskie stanowią instytucję prawną uznawaną we wszystkich 27 państwach członkowskich UE. W pięciu państwach związki małżeńskie mogą być zawierane zarówno przez partnerów obojga, jak i tej samej płci (w Niderlandach – od 2001 r.; w Belgii – od 2003 r.; w Hiszpanii – od 2005 r.; w Szwecji – od 2009 r. i w Portugalii – od 2010 r.).
Zarejestrowane związki partnerskie są instytucją prawną o znacznie krótszych tradycjach, która uznawana jest w 14 państwach członkowskich UE (w Austrii, Belgii, Republice Czeskiej, Danii, Finlandii, Francji, Irlandii, Luksemburgu, Niderlandach, Niemczech, Słowenii, Szwecji, na Węgrzech oraz w Zjednoczonym Królestwie). Wszystkie 14 państw zezwala na rejestrację związków partnerskich przez osoby tej samej płci. W Belgii, Francji, Luksemburgu i Niderlandach takie związki mogą być rejestrowane zarówno przez partnerów tej samej płci, jak i partnerów obojga płci.
Oba przedstawione dziś wnioski są neutralne w odniesieniu do płci społeczno-kulturowej oraz orientacji seksualnej. Oznacza to np. że w przypadku wniosku dotyczącego małżeńskiego ustroju majątkowego małżeństwo osób tej samej płci dopuszczalne w prawie portugalskim jest traktowane w taki sam sposób co małżeństwo osób płci przeciwnej. Jednocześnie heteroseksualny związek partnerski rejestrowany jest we Francji na tych samych zasadach co związek partnerski osób tej samej płci, a wniosek dotyczący zarejestrowanych związków partnerskich będzie się stosować do obu tych przypadków.
Przedstawione dziś wnioski nie mają na celu harmonizacji, ani też wprowadzania zmian w treści przepisów krajowych dotyczących małżeństw lub zarejestrowanych związków partnerskich. Mają natomiast na celu wprowadzenie ułatwień w odniesieniu do kwestii majątkowych w przypadku przeprowadzki do innego państwa członkowskiego, odmiennego obywatelstwa partnerów lub małżonków, czy też majątku ulokowanego za granicą.
- Pragniemy budować mosty pomiędzy różnymi systemami istniejącymi w Europie, aby ułatwić życie codzienne międzynarodowych par. Nie mamy jednak zamiaru uniformizować przepisów ze względu na dużą różnorodność tradycji społecznych i prawnych, które będą się utrzymywać również w przewidywalnej przyszłości – stwierdziła Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości, przedstawiając dziś w Brukseli oba wnioski. – Coraz częściej w krajowych przepisach uwzględnia się zarejestrowane związki partnerskie. Właśnie dlatego Komisja Europejska podjęła dziś decyzję, by zająć się pewnymi aspektami międzynarodowego prawa prywatnego nie tylko w odniesieniu do międzynarodowych związków małżeńskich, lecz również zwiększyć pewność prawną zarejestrowanych związków partnerskich o charakterze międzynarodowym, proponując pierwszy w historii wniosek w sprawie unijnych przepisów dotyczących zarejestrowanych związków partnerskich.
Propozycje Komisji:
* umożliwią międzynarodowym związkom małżeńskim wybór prawa właściwego dla ich wspólnego majątku w przypadku śmierci lub rozwodu;
* zwiększą pewność prawną zarejestrowanych związków partnerskich o międzynarodowym wymiarze: majątek zarejestrowanych związków partnerskich co do zasady podlegać będzie prawodawstwu państwa, w którym zarejestrowano taki związek;
* zagwarantują pewność prawa międzynarodowym związkom (małżeńskim bądź też zarejestrowanym związkom partnerskim) dzięki wprowadzeniu spójnych zasad określających w oparciu o zhierarchizowane obiektywne łączniki, sąd i prawo którego państwa są w danym przypadku właściwe;
* zwiększą przewidywalność sytuacji w przypadku międzynarodowych związków, poprzez usprawnienie procedury uznawania wyroków sądów, decyzji i aktów notarialnych w całej UE. Pozwoli to zaoszczędzić czas i pieniądze – przeciętnie około 2 000 do 3 000 euro na sprawę. Oszczędności te będą skutkiem udostępnionej obywatelom możliwości łączenia kilku procedur prawnych w ramach jednego postępowania sądowego, np. połączenia przed tym samym sądem sprawy rozwodowej lub o separację z postępowaniem dotyczącym kwestii majątkowych.
Ponieważ wzrasta liczba Europejczyków żyjących poza swoim państwem pochodzenia, liczba międzynarodowych związków w UE osiągnęła około 16 milionów. Spośród 2,4 milionów małżeństw zawartych w 2007 r. 13% (310 000) charakteryzowało się pewnym aspektem międzynarodowym. Podobnie 41 000 spośród 211 000 związków partnerskich zarejestrowanych w UE w 2007 r. miało wymiar międzynarodowy.
Wiele międzynarodowych par ma ulokowany swój majątek, np. dobra lub rachunek bankowy, w więcej niż jednym państwie. W przypadku podziału majątku na skutek rozwodu, separacji lub też śmierci jednego z małżonków lub partnerów osoby w takich związkach narażone są na niepewność prawną i dodatkowe koszty.
Obecnie mają one duże trudności z ustaleniem, który sąd jest właściwy i które prawo ma zastosowanie do ich sytuacji osobistej i majątku. Przepisy obowiązujące w poszczególnych państwach znacznie się różnią, co może prowadzić do sytuacji spornych. Postępowania prawne toczące się równolegle w różnych państwach, złożone sprawy oraz wynikłe z tego koszty prawne szacuje się na 1,1 mld euro rocznie.
Gdyby zatwierdzono przedstawione dziś wnioski, można by uniknąć około jednej trzeciej tych kosztów.
Wnioski wymagają jednogłośnego zatwierdzenia przez Radę Ministrów oraz konsultacji z Parlamentem Europejskim.
Zaloguj się Logowanie